سنگواره ها و آثار پراکنده ای که در آسیا و اروپا و آفریقا، از انسان کهن به دست آمده گواه این است که می توان دوران های بسیار نامشخص زندگی انسان گذشته را به انسان ماهر ( هوموهابیلیس) و انسان راست قامت ( هوموارکتوس) و انسان اندیشمند ( هوموساپینس) تقسیم نمود.
مالینوفسکی از یک سلسله منظم مبادله اشیا در جزایر ملانزی یاد می کند که در شمار کالاهای تجارتی نیست و به آن " کولا" می گویند و عبارت از گردش دایمی اشیایی است که فاقد هر نوع استفاده مادی و تکنیکی می باشند. که شامل دستبندها و گردنبند هایی از صدف دریایی می شود. این دستبندها و گردنبند ها در جهت مخالف یکدیگر در نزد خانواده ها و طوایف دور می زند و معمولا دو تا ده سال طول می کشد که این اشیا یک دور کامل بگردد. در این گردش کامل، همه خانواده ها به سهم خود برای مدتی مالک این " اشیا قیمتی کمیاب" هستند.
در کنار این مبادله، که برای حفظ حیثیت و مقام اجتماعی است، مبادلاتی که صرفا جنبه اقتصادی دارد نیز انجام می گیرد.
مالینفسکی در مدار گردش صدف های دریایی، که مورد بحث مردم شناسان دیگر نیز قرار گرفته است، مجموعه پیچیده ای از پدیده های اقتصادی و جنبه های نمایشی در شبکه خویشاوندی و سیاسی ملاحظه می کند که به صورت تاروپودی منظم، بافت اقتصادی و اجتماعی کلان ها را به یکدیگر می پیوندد.
مبادله و معاوضه ای که در زیر سرپوش عرضه کردن هدایا انجام می شود، در بعضی از جوامع به مناسبت و به بهانه جشن های سالیانه یا فصلی صورت می گیرد؛ بدین معنی که خانواده ها کالاهایی را که مازاد بر مصرف خود دارند در میدانی که محل برگزاری جشن است می گذارند و کسی که یکی از کالاهای عرضه شده مورد نیازش باشد با قرار دادن کالایی دیگر به جای آن، شی ء مورد نظر را بر می دارد. رسم و سربلندی اشخاص و خانواده ها در این است که ارزش کالایی که جای گزین می کنند بیش از مقداری باشد که با خود می برند.
در این گونه هدیه دادن ها و یا مبادلات، گاه رضایت یا عدم رضایت طرفین داد و ستد در سکوت و یا وسیله رفتار و عملی اظهار می شود، که در غیاب طرف مبادله ناشناخته صورت می گیرد، مثلا یکی از موارد بدین ترتیب است که شخص کالایی را که برای مبادله به محوطه جشن آورده است در گوشه ای می نهد و از آن جا دور می شود. شخص دیگری که به این کالا نیاز دارد کالای خویش را در کنار آن قرار می دهد و خود به آهستگی از آنجا فاصله می گیرد. صاحب کالای اول پس از بازگشت اگر کالای دوم را برداشت بدین معنی است که از معاوضه یا هدیه دادن راضی است ولی اگر به کالای طرف دیگر دست نزد مفهومش این است که حاضر به مبادله یا بخشیدن نیست، در نتیجه صاحب کالای خود را بر می دارد. این آداب هدیه دادن یا معاوضه کردن در جریان تشریفات جشن و تقریبا مخفیانه صورت می گیرد. این نوع مبادله بین افراد و خانواده ها رایج است و نه روسای طوایف.
در مورد روسای طوایف، وضع به صورتی دیگر است. چون موقعیت اجتماعی و سیاسی رئیس طایفه و بزرگ قبیله نه تنها اجازه نمی دهد که رفتاری بدین گونه حسابگرانه انجام دهد، بلکه افتخار و احترام او در این است که کالایی را عرضه کند و ببخشد بدون این که چیزی را با خود ببرد. مردم شناسان از جمله بواس و مارسل مس به تفصیل نوعی از این بخشش را که پتلاچ می گویند و در بین سرخپوستان آمریکا و جزایر اقیانوسیه رواج دارد، مورد تجزیه و تجلیل قرار داده اند. – بتدریج کلمه پتلاچ از زبان بومیان آمریکا وارد اصطلاحات عمومی مردم شناسی شده و در مورد ولخرجی های گزاف و هر نوع هزینه ای که جنبه خود نمایی داشته باشد به کار می رود.
انسان حیوان نیست و یا انسان، حیوان ناطق، حیوان ابزار ساز، حیوان متفکر و نظایر آن نیست. بلکه انسان، انسان است. انسان موجود یا مخلوقی است با ویژگی های خاص خود که این ویژگی های خاص در قرآن مجید ترسیم و تصویر شده است. در قرآن کریم، محور بحث انسان است و اساسا قرآن، کتاب انسان سازی است. در پاسخ به این سوال ها که انسان در جهان بینی اسلامی چیست و کیست و رابطه انسان با خداوند تبارک و تعالی بر چه اساسی نهاده شده است؟ باید گفت که انسان، مخلوق ویژه ای است و رابطه او با خداوند رابطه عبد است با معبود با خصوصیات زیر:
خداوند تبارک و تعالی :
1- انسان را از خاکآفریده است. ( انعام، 2)
2- همه انسان ها را از یک نفس واحد آفریده است. ( اعراف، 189)
3- از روح خود بر انسان دمیده است. (ص، 71)
4- انسان را به عنوان خلیفه و جانشین خود در روی زمین قرار داده است. ( یونس، 14)
5- آن چه در آسمان ها و زمین است در تسخیر انسان قرار داده است. ( جاثیه، 13)
6- انسان را بر بسیاری از مخلوقات خود برتری بخشیده و گرامی داشته است. ( اسرا،70)
7- همه موجودات زمین را بای انسان خلق کرده است. ( بقره، 29)
8- از نهان و آشکار انسان با خبر است. ( انعام، 3)
9- انسان را با ابتلا به خیر و شر مورد آزمایش قرار می دهد. ( انبیا، 35)
10- مراقب اعمال انسان است. ( نسا،1)
11- نفس هر انسان مدیون اعمالی است که انجام داده است. ( مدثر، 38)
12- خداوند تبارک و تعالی، جن و انسان را نیافریده است مگر برای عبادت کردن خداوند. (ذاریات، 56)
13- آن چه نزد انسان است نابود می شود و آن چه نزد خداوند است باقی می ماند. ( نحل، 96)
14- خداوند تبارک و تعالی از انسان بیش از وسع و توان او انتظار ندارد و تکلیف نمی کند. ( اعراف، 42)
15- خداوند تبارک و تعالی در جای جای قرآن انسان را به اندیشیدن و تعقل دعوت کرده است. ( اعراف، 169)
16- خداوند تبارک و تعالی اجر انسان های درستکار را ضایع نخواهد کرد. ( اعراف، 170)
17- انسان، موجودی ستمگر و بسیار نادان است. ( احزاب، 72)
18- انسان نسبت به پروردگارش ناسپا است. ( عادیات،6)
19- خداوند تبارک و تعالی انسان خود پسند و متکبر را دوست ندارد. ( نسا، 36)
20- انسان موجودی بسیار ناسپاس و کافر کیش است. (حج، 66)
21- انسان موجودی ممسک و تنگ نظر است. ( اسرا، 100)
22- انسان موجودی عجول و شتاب گر است. ( اسرا، 11)
23- انسان موجودی است که با سخن حق به جدال و خصومت بر می خیزد. (کهف، 54)
24- انسان به شدت علاقه مند به خیر ( منافع شخصی است). (عادیات،8)
25- انسان حریص و ناشکیبا آفریده شده است. ( معارج،19)
26- انسان ضعیف آفریده شده است. ( نسا، 28)
27- انسان اگر شر و زیانی به او برسد، جزع و بیقراری می کند. ( معارج، 20)
28- انسان اگر خیر و سودی عایدش شود، تنگ نظری و بخل می ورزد. ( معارج، 21)
29- انسان اگر خویش را بی نیاز ببیند، طغیان می کند. ( علق 6و7)
30- انسان اگر خدا را فراموش کند خدا هم نفس او را از یادش می برد. ( حشر، 19)
31- انسان نیکوکار کسی است که در امور خیر و تقوی به دیگران کمک کند. ( مائده،2)
32- انسان نیکوکار کسی است که اگر عهدی ببندد به موقع به عهد خود وفا کند. ( بقره، 177)
33- انسان مومن کسی است که چون ذکری از خدا شود، دلش به تپش افتد و لرزان شود. ( انفال، 2)
34- انسان اگر نیکو کند خداوند تبارک و تعالی او را ده برابر پاداش خواهد داد. ( انعام، 160)
35- انسان موجودی است که خداوند تبارک و تعالی فرشتگان را به سجده او مامور کرده است. ( اعراف، 11)
36- انسان اگر در راه خداوند تلاش کند، به یقین خداوند او را به راه خویش هدایت می کند. ( عنکبوت، 69)
37- انسان اگر خداوند را یاری کند خدا هم او را یاری می کند و ثابت قدم می گرداند. ( محمد،7)
38- انسان اگر ایمان آورد و تقوی پیشه کند خدا به او بصیرت و قدرت شناخت می بخشد. ( انفال، 29)
39- انسان اگر غیر از اسلام دینی اختیار کند هرگز از وی پذیرفته نیست. ( آل عمران، 85)
40- خداوند تبارک و تعالی انسان را در مقام احسن تقویم و نیکوترین مراتب صورت وجود آفریده است. ( تین،4)
41- انسان اگر هر کار نیک و بد کند برای خود کرده است. ( بقره،134)
42- انسان اگر صبر و مقاومت پیشه کند و به ذکر خدا و نماز توسل جوید، خدا او را یاری می کند. ( بقره، 153)
43- انسان اگر خدا را یاد کند، خدا هم او را یاد می کند. ( بقره، 152)
44- انسان اگر از یاد خدا اعراض کند، در دنیا زندگی تنگ و پر از فشار خواهند داشت. ( طه، 124)
45- انسان های غافل مانند حیوانات چهار پا هستند بلکه از آنها هم گمراه ترند. ( اعراب، 179)
46- برای انسان زندگانی دنیا متاعی ناچیز و اندک است. ( نسا، 77)
47- انسان نباید از چیزی که علم و آگاهی ندارد پیروی کند. ( اسرا، 36)
48- انسان انتخابگر است؛ هر کس خواست ایمان می آورد و هر کس خواست کافر می شود. (کهف، 29)
49- همه انسان ها بدانند که تنها یاد خدا و ذکر خدا آرامش بخش دل هاست. ( رعد، 28)
50- هر انسانی، شربت مرگ را خواهد چشید. ( آل عمران،185)
